20‏/09‏/2013

لەپاش خواردنی بیبەری تیژ، ئاو مەخۆرەوە



بیبەری تیژ مادەیەكی كیمیایی تێدایە بەناوی كابستین، كە لەگەڵ ئاو كارلێك ناكات. بۆیە هەركاتێك بیبەری تیژت خواردو گەرم بوو، ئەوا یەك لەمانە بخۆ، شیر، ماست، ئایس كرێم، بۆئەوەی تیژیەكە نەمێنێت. بەتایبەت شیر كە مادەی كازایینی تێدایە، كە هەڵدەستێت بەشكاندنی كابستین و وادەكات تیژیەكە نەمێنێت، یان كەم بێتەوە

شەکر، کوشندەترین ژەهری سەردەم


پسپۆڕێکی تەندروستی هۆڵەندا ڕایدەگەێنێت، شەکر وەک ژەهرێکی کوشندە وایە و پێویستە مامەڵەکردن پێیەوە ڕێک بخرێت و هاوشێوەی خواردنەوە کحولییەکان و جگەرە باجی لەسەر دابنرێت.


پێگەی دەیلی مەیڵ بڵاویکردەوە: پاوڵ ڤان دێر ڤێلپن سەرۆکی دەزگای تەندروستی ئەمستەردام-ی پایتەخی هۆڵەندا پێیوایه‌ شەکر "ترسناکترین ژەهری سەردەمە" و دەڵێت: "شەکر ژەهرێکی هاوشێوەی كحول و جگەرەیە و پێویستە بەکارهێنانی سنووردار بکرێت."

19‏/09‏/2013

پێش خواردنی، قارچک بخەرە بەر هەتاو


به‌گوێره‌ی‌ توێژینەوەیەکی نوێ، گەر قارچک بەر لە خواردنی بخرێتە بەر تیشکی خۆر ئەوا دەتوانرێت ڕێژەیەکی زۆر لە ڤیتامنین D لێوە بەدەست بهێنرێت.

هاوشێوەی پێستی مرۆڤ، قارچک سود لە تیشکی سەرو وەنەوشەیی خۆر وەردەگرێت و دەیگۆڕێت بۆڤیتامن، هەروەها قارچک لەم کردارە بەردەوام دەبێت تەنانەت پاش لێکردنەوە و درەوکردنی.

ته‌ماته‌ پێستى ڕۆخسار بریقه‌دار ده‌كات

ته‌ماته‌ گرنگیه‌كى زۆرى هه‌یه‌ له‌سه‌ر جوانكردنى پێستى ده‌م و چاو به‌تایبه‌ت ئاوى ته‌ماته‌ ، وه‌ دانانى ئاوى ته‌ماته‌ له‌سه‌ر پێستى ده‌م و چاو ده‌بێته‌ هۆى بریقه‌داركردنى پێست .

به‌پێی وته‌ى توێژه‌ران " ئه‌گه‌ر ته‌ماته‌ له‌گه‌ل نیو توێكلى لیمۆ تێكه‌ل بكرێت ، ئینجا له‌ پێستى ڕوخسار بدرێت ، ئه‌وا باشترین سوودى ده‌بێت .

هه‌روه‌ها كاتێك ته‌ماته‌ بۆ ماوه‌ى چاره‌كه‌ سه‌عاتێك له‌سه‌ر ڕۆخسار دابنرێت ، پاش به‌ ئاوێكى شیرتێن بشۆرێت ، ئه‌وا ده‌بێته‌ هۆى جوانكردن و بریقه‌داركردنى ڕۆخسار .

گرنگییه‌كانی‌ گوێز

له‌سه‌رده‌می ئیغریقییه‌كانه‌وه‌ گوێز ره‌مزی زیره‌كی بووه‌، بۆیه‌ به‌ڕێكه‌وت نییه‌ كه‌ له‌ مێشكێكی بچوك ده‌چێت، به‌ڵكو گوێز زۆر سودمه‌نده‌ بۆ خانه‌كانی مێشێك ‌و له‌گه‌ڵیشدا له‌ش ساغی، ئه‌مه‌ش هه‌ر له‌خۆڕا نه‌هاتووه‌.

دواترین لێكۆڵینه‌وه‌ی زانكۆی به‌رشلۆنه‌ له‌سه‌ر گوێز ده‌ریخست كه‌ رۆژانه‌ خواردنی‌ بڕی حه‌وت گوێز رێژه‌ی چه‌وری له‌خوێندا كه‌مده‌كاته‌وه‌ و په‌ستانی خوێن نزم ده‌كاته‌وه‌ ‌و رێژه‌ی شه‌كریش له‌خوێندا ڕاده‌گرێت.

‫تووى بیبه‌ر یارمه‌تى سووككردنى ئازاره‌كان ده‌دات



تیمێكى توێژه‌ران ئاشكرایانكردووه‌ ، كه‌ لقێكى لوتكه‌ى له‌ نێوان ئه‌و حاله‌تانه‌ى له‌ مێشك ڕووده‌ده‌ن له‌كاتى سه‌رئێشه‌ى نیوه‌دا ، له‌گه‌ل چۆنیه‌تى هه‌ڵسوكه‌وت كردنى پێست له‌كاتى به‌ركه‌وتنى زه‌یتى بیبه‌رى تیژدا هه‌یه‌ ، ئه‌ویش به‌هۆى ده‌ردانى ماده‌یه‌ك به‌ناوى "سی.جى.ئار.بی" كه‌ یارمه‌تى زیاتر پالنانى خوێن ده‌دات .

به‌ڕاى زانایان ئه‌مه‌ ده‌بێته‌ هیوایه‌كى تازه‌ بۆ پێشخستنى حه‌بێكى تازه‌ له‌ تووشی بیبه‌ر بۆ چاره‌سه‌ركردنى سه‌رئێشه‌ى نیوه‌ له‌ رێگه‌ى گێرانه‌وه‌ى هه‌مان خۆكار بۆ رێگه‌گرتن له‌ نیشانه‌ى ئازاره‌كان .

سوده‌كانی سێوی كاستر

١- ده‌وڵه‌مه‌نده‌ به‌ پرۆتین و ڕیشاڵه‌كان و كانزا خوییه‌كان .
٢- ده‌وڵه‌مه‌نده‌ به‌ وزه‌یه‌كی زۆر .
٣- ده‌وڵه‌مه‌نده‌ به‌ ڤیتامین c و دژه‌ ئۆكسان .
٤- ده‌وڵه‌مه‌نده‌ به‌ ڤیتامین B2 , B6 , A
٥- ده‌وڵه‌مه‌نده‌ به‌ توخمی ماگنسیۆم و چه‌ندین سودی گرنگی دیكه‌ .

‫چۆن مۆز بۆ ماوه‌یه‌ك به‌ فرێشی بهێڵینه‌وه‌ !!!

پاراستنی (مۆز) بۆ ماوه‌یه‌كی زیاتر وه‌ك له‌ وێنه‌كه‌دا دیاره‌ بریتیه‌ له‌ داپۆشینی ئه‌و به‌شه‌ كه‌ ڕێگر ده‌بێت له‌ خراپ بوون و تێكچونی مۆزه‌كه‌ ، چونكه‌ ئه‌م كاره‌ ڕێگر ده‌بیت یا ده‌بێته‌ هۆی كه‌مكردنه‌وه‌ی (هه‌ناسه‌دان) كه‌ ئه‌مه‌ش ده‌بێته‌ هۆی كه‌مكردنه‌وه‌ی (كرداری دروستكردن و له‌ناوبردن) كه‌ له‌ ئه‌نسیجه‌ی زیندودا ڕوده‌دات ئه‌مه‌ش هۆكارێك ده‌بێت بۆ درێژكرنه‌وه‌ی ته‌مه‌نی میوه‌كان .

12‏/09‏/2013

گەنمەشامی بۆ لابردنی بەردی گورچیلە بەسوودە



پێكهاتەكەی: ئاو (10,2%)، زەیتی چەوری (3,8%)، نیشاستە، شەكر، ریشاڵی سلیلۆزی، ماددەی كانزایی (0,9%)، ماددەی پرۆتین (15,2%). هەروەها خوێیەكانی كانزایی: فۆسفۆر، مەگنسیۆم، پۆتاسیۆم، سۆدیۆمی تێدایە.

بەكارهێنان ‌و سوودە پزیشكییەكانی گەنمەشامی:

1. ئاستی شەكر لەخوێن دادەبەزێنێت‌و چارەسەری ئازارەكانی رۆماتیزم دەكات وەكو جومگەژان‌و هەوكردنی جومگەكان.
2. خۆراكێكی بەسوودە‌و لەش چالاك دەكات‌و رێكخەری گلاندی پەریزادەیە "غدە الدرقیە".
3. میزهێنەرە، بەرد‌و لم لا دەبات‌و رێ لەئاوسان‌و گردبوونی ئاو لە لەش دەگرێت‌و چالاككەری لەشە‌و رێ دەگرێت لەهەوكردنی میزەڵدان.

سوودەكانی شویت

بەهای خۆراكيی شویت بۆ رێژە بەرزەكەی ماددە دژەئۆكسانەكان دەگەڕێتەوە كە رۆڵی گرنگیان هەیە بۆ خۆپاراستن لە چەندین جۆری شێرپەنجە، هەروەها شبیت سەرچاوەیەكی باشە بۆ ریشاڵ، مەنگەنیز، ئاسن، مەگنسیۆم. دەكرێ بە خواردنی نزیكەی 5 گرام شبیت وزەی پێویستی رۆژانە بە رێژەی 12%، كالسیۆم بە رێژەی 6.3% ی پێویستی رۆژانە، مەنگەنیز بە رێژەی 4% ی پێویستی رۆژانە، ئاسن بە رێژەی 3.8% ی پێویستی رۆژانە، مەگنسیۆم بە رێژەی 2.6% ی پێویستی رۆژانە، ریشاڵ بە رێژەی 3.5% ی پێویستی رۆژانە دابین بكرێت. پێكهاتەكانی شبیت وەكو پێكهاتەكانی سیر چالاكیان دژی گەشەی بەكتریا هەیە. شبیت وەكو سەرچاوەیەكی كانزای كالسیۆم گرنگی هەیە بۆ خۆپاراستن لە تووشبوون بە پووكانەوەی یان لاوازبوونی ئێسك كە زیاتر لە ئافرەتدا لەپاش تەمەنی وەستانی یەكجارەكی عادە Menopause بەدی دەكرێت، هەروەها بۆ خۆپاراستن لە تووشبوون بە هەوكردنی رۆماتیزمی جومگەكان سوودی لێوەردەگیرێت. تۆوی شبیت رۆڵی هەیە لە یارمەتیدانی گەدە بۆ هەرسكردنی خۆراك و سووككردنی خەوزڕاندا.

چپسی په‌تاته‌ هۆکاره‌‌ بۆ قه‌ڵه‌وی و نه‌خۆشی شێر په‌نجه‌

بەپێ لێكۆڵینەوەیەكی ئەمەریكی دەركەوتوە كە جیبسی پەتاتە ڕۆڵێكی گەورەی هەیە لەزیادكردنی كێش بە ڕێژەیەكی زیاتر لەخواردنەوەی گازییەكان و شرینی و ئایس كریم . یەكێك لەتوێژەرەوەكانی نیۆرك قەڵەوی نێوان ئەمەریكیەكانی گەڕاندەوە بۆ جیبسی پەتاتە، دەڵێت كە جیبسی پەتاتە بەهۆی ئەوەی كەتامێكی باش و خۆشی هەیە لەكاتی خواردنیدا هەستێكی خۆشت پێدەبەخشێت وا دەكات زیادە ڕەوی بكرێت لەخواردنیدا تەنها بە بەشێكی كەم كۆتای پێنەهێنرێت، وتیشی هەموو بڕێك لەجیبس كە دەخورێت پێك هاتوە لە160 وزەی گەرمی ئەوەش لەكۆتاییدا دەبێتە هۆی زیادكردنی نزیكەی 1.69 كگم لەكێشی مرۆڤ ، لەكاتێكدا شیرینی تەنها 0.41 وزەی گەرمی تێدایە، ئەو كاریگەرییە بەرچاوەی نیە لەزیادكردنی كێش
وه‌ (چپسی‌ په‌تاته‌) له‌پێكهاته‌كه‌یدا ماده‌یه‌كی‌ تێدایه‌، كه‌ هۆكاره‌ بۆ تووشبوون به‌شێرپه‌نجه‌.

زۆرخواردنی برنجی سپی مەترسی تووشبوون بە نەخۆشی شەكرە بەرزدەكاتەوە

بەگوێرەی لێكۆڵینەوەیەكی ئەمریكی نوێ زۆرخواردنی برنجی سپی ئەگەر و مەترسی تووشبوون بە نەخۆشی شەكرە بەرزدەكاتەوە.
لێكۆڵینەوەكە لەلایەن كی سەن، پرۆفیسۆری دەرمان لەكۆلیژی تەندروستی گشتی لەزانكۆی هارڤارد لە بۆستن، ئەنجامدراوە و لە گۆڤاری (تایم) ی ئەمریكیدا بڵاوكراوەتەوە. بەپێی لێكۆڵینەوەكە خواردنی بڕێك لە برنجی سپی بەشێوەیەكی ڕۆژانە مەترسی تووشبوون بە تایپی 2 لە نەخۆشی شەكرە بەڕێژەی لەسەدا 10 بەرزدەكاتەوە.
پرۆفیسۆر كی سەن دەڵێت:" چەند جێگرەوەیەكی تر هەیە بۆ ئەو كەسانەی سیستمی خۆراكیان ڕۆژانە بڕێكی زۆر لە برنجی سپی لەخۆدەگرێت، ئەویش خواردنی برنجی قاوەییە لەجیاتی برنجی سپی."

سوودەکانی لیمۆ


1 – ئاوی لیمۆ لەش دەپارێزێت لەتووش بوون بەسەرما ونەخۆشی ئەنفلۆنزا ئەویش بەهۆی بوونی ڤیتامین (C) بۆ خواردنەوە و غەرغەرە کردن .
2 – پلەی گەرمی لەش دادەبەزێنێت تێنوویەتی دەشکێنێت .
3 – بۆری میز خاوێن دەکاتەوە و چارەسەری نەخۆشی و کەم وکورتیەکانی گورچیلە دەکات ، هەروەها بەردو ڕەملی ناو گورچیلە فرێ دەداتە دەرەوە و بەکتریای ناو بۆری میز لەناو دەبات .
4 – چارەسەری ئێش وئازاری دەمارەکان و ڕۆماتیزم دەکات .
5 – بەخواردنەوەی ئاوی لیمۆ چارەسەری هەستیاری پێست (الحساسیە) دەکات .
6 – تێدەکۆشیت دژی خوێن بەربوونی (نزیف) رەحم .
7 – سووڕی خوینی دەمارەکان بەهێز دەکات بەهۆی بوونی ماددەی (Rutin) و ڤیتامین (C) .

توێژینه‌وه‌یه‌ك: شووتیی‌ لێدانی‌ دڵ لای‌ وه‌رزشكاران كه‌مده‌كاته‌وه‌

به‌پێی‌ توێژینه‌وه‌یه‌كی‌ نوێ‌ كه‌ له‌ گۆڤاری‌ خۆراكی‌ كشتوكاڵیی‌‌و كیمیایی‌ ئه‌مه‌ریكیدا بلاَوكراوه‌ته‌وه‌، شووتی‌ یارمه‌تیی‌ ده‌دات له‌نه‌مكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و ماوسلكانه‌ی‌ ئازاریان پێگه‌یشتوووه‌‌و لێدانی‌ دڵیش لای‌ وه‌رزشكاران كه‌مده‌كاته‌وه‌.
توێژینه‌وه‌كه‌ ئه‌وه‌شی‌ ئاشكراكردووه‌ خواردنه‌وه‌ی‌ شه‌ربه‌تی‌ شوتیی‌ به‌ر له‌ده‌ستكردن‌و به‌ ڕاهێنانی‌ وه‌رزشیی‌ ده‌بێته‌ هۆی‌ كه‌مكردنه‌وه‌و دابه‌زاندنی‌ لێدانه‌كانی‌ دڵ لای‌ وه‌رزشوانان‌و ئازاری‌ ماسولكه‌كانیش كه‌مده‌كاته‌وه‌.

پێشتریش چه‌ند توێژینه‌وه‌یه‌كی‌ جیاواز ئاماژه‌یان به‌وه‌دابوو شووتی‌ ته‌ندروستی‌ دڵ به‌هێز ده‌كات، توێژینه‌وه‌یه‌كی‌ تریش ئه‌وه‌ی‌ ئاشكراكرد خواردنی‌ شوووتی‌ لای‌ ئه‌و ژنانه‌ی‌ كه‌ گه‌یشتوونه‌ته‌ ته‌مه‌نی‌ نائومێدیی‌ بۆته‌ هۆی‌ باشبووونی‌ باری‌ ته‌ندروستی‌ دڵیان.

08‏/09‏/2013

بۆچی پیاز ده‌تگریه‌نێت؟



به‌ پێی سه‌رچاوه‌ زانستیه‌كان هۆكاری رشتنی فرمێسك له‌ كاتی قاشكردنی‌ پیازدا بۆنه‌كه‌ی نیه‌به‌ڵكو جۆره‌ گازێكه‌ كه‌ له‌ كاتی وردكردنیدا بڵاوده‌بێته‌وه‌

لێكۆڵینه‌وه‌كان ده‌ریانخستوه‌ كه‌ پیاز جۆره‌ چه‌وریه‌كی تێدایه‌ و كبریت له‌خۆده‌گرێ، ئه‌وه‌ش هۆكاری بێزاركردنی چاو و لوته‌

به‌هۆی ئه‌و چه‌وریه‌شه‌وه‌ له‌ كاتی وردكردنی پیازدا جۆره‌ گازێك بڵاوده‌كاته‌وه‌ پێی ده‌وترێ (پڕۆپانسیۆلی ئه‌كسید) و لوت و چاو ده‌وروژێنێ و چالاكیان ده‌كات و فرمێسك به‌ مرۆڤ ده‌ڕێژێ